۳۴ مطلب در تیر ۱۳۹۸ ثبت شده است
سپیده سخن:
ماجراى عاشورا نمایش عالى ترین و زیباترین حماسه هاست. شمع وجود امام حسین(ع) پروانه هایى را به گرد خود جمع کرده بود که سر از پا نمى شناختند و در راه عشق به معبود, هر نیشى را نوش مى دانستند و با فداکارى بى نظیر و ایمان بى بدیل خود, جامعه بشرى را از لحاظ سازندگى سربلند کردند و ملکوتیان را در برابر خود به تعظیم واداشتند.(۱)
این واقعه ـ که در کم ترین زمان و با فداکارى افراد معدودى رخ داد ـ همیشه به عنوان ((انقلاب بزرگ)) بر تارک تاریخ بشر مى درخشد. همه طبقات تلاش کرده اند تا با بررسى و تحلیل وقایع, نوعى با آن ارتباط برقرار کنند. اندیشمندان بسیارى از ادیان, مکاتب, فرقه ها و نژادهاى مختلف درباره این رخ داد عظیم سخن گفته اند و هر یک در خور شإن و مقام علمى و اجتماعى خود, آموزه هایى از آن را براى مخاطبان به ارمغان آورده اند.(۲)
آنچه بیش از همه, حادثه کربلا را پرفروغ و سازنده جلوه مى دهد, توجه به بعد ((اخلاقى و تربیتى)) آن است که در ضمیر انسان ها تإثیر شگفت انگیزى داشته است و بسیارى از آنها را متحول و انقلابى ساخته و جلو خودکامگى بسیارى از زمامداران فاسد را گرفته است.
مقدمه
چرایی قیام عاشورا، از پگاه شکل گیری این نهضت سترگ، توجه دانشمندان و احیاگران دینی و مصلحان سیاسی و اجتماعی را به خود معطوف ساخته و در شمار مهم ترین پروژه های پژوهشی تحلیلگران و ژرف اندیشان قرار گرفته است .
این رخداد از جهت انگیزه، ابزارها و شیوه های به کار گرفته شده در آن، به موضوعی جاودانه برای نظریه پردازی مبدل گشته و در طول تاریخ انسان های حقیقت جو و ژرف اندیش را به کشف ناگفته های خود فرا خوانده است تا با توجه به توان علمی و ذوق سلیم خویش به تحقیق در این رویداد پردازند و به نتایجی تازه دست یابند .
از گذشته های دور کارهای نسبتا بزرگ و جالب و آثار تقریبا قابل قبولی درباره قیام عاشورا عرضه شده است; اما این به معنای پایان کار نیست . حادثه کربلا چون سلسله کوه هایی است که حوادث بسیار پشت آن قرار گرفته، از دیدرس انسان های عادی دور مانده است . باز شناخت همه دیدگاه ها درباره این قیام جاودانه فرصتی فراتر از یک مقاله می جوید .
از این رو، نوشتار حاضر به ذکر برجسته ترین نظریه ها که عمدتا در چند دهه اخیر ارائه شده، می پردازد . نگارنده در میان این رهیافت ها «انجام تکلیف دینی و تحقق وظیفه شرعی » (نظریه ۱۱) را زاویه نگاه خود به قله بلند عاشورا دانسته، مهم ترین رهیافت ها درباره نهضت عاشورا عبارت است از:
حکمتها و عبرتها
در نهضت حسینی از آغاز تا فرجام، یعنی از هدایت نخستین واکنش های شیعیان در برابر ستمگری حکومت معاویة بن ابی سفیان تا عصر عاشورای سال 61 هجری که به شهادت آن حضرت و خویشاوندان و یاران وی انجامید، حکمت ها و عبرت های بسیاری نهفته است که اگر به دقت در آن ها نگریسته شود می تواند چونان چراغ پرفروغی روشنگر راه انسان ها باشد.
حفظ وحدت رهبری
نخستین درسی که از نهضت حسینی می توان آموخت، تلاش برای حفظ وحدت رهبری و پیشگیری از ایجاد تجزیه در امامت و مدیریت جامعه اسلامی است. آن گونه که در کتاب های تاریخی ثبت شده است، امام حسن علیه السلام و امام حسین علیه السلام از جهت سن و سال با هم تفاوت اندکی داشتند و از سایر جهات با هم برابری می نموند، اما هنگامی که پس از شهادت امیر مؤمنان علی علیه السلام امامت به امام حسن علیه السلام تعلق یافت، حسین علیه السلام نه به عنوان برادر بلکه به عنوان پیروی صادق، رهبری امام حسن علیه السلام را ارج می نهاد و از حرکت های اصلاح طلبانه وی حمایت می کرد.
درسهای عاشورا - حُسن معاشرت
یاقوت مستعصمی از اَنَس روایت می کند که در خدمت امام حسین علیه السلام بودم؛ کنیزکی دسته گلی برای آن حضرت آورد. امام حسین علیه السلام فرمود: اَنْتِ حُرَّةٌ لِوَجْهِ اللهِ تَعالى تو برای خدا آزادی.
احادیث
قَالَ الصَّادِقُ علیه السلام: یَا شِیعَةَ آلِ مُحَمَّدٍ، اعْلَمُوا أَنَّهُ لَیْسَ مِنَّا مَنْ لَمْ یَمْلِکْ نَفْسَهُ عِنْدَ غَضَبِهِ، وَ مَنْ لَمْ یُحْسِنْ صُحْبَةَ مَنْ صَحِبَهُ، وَ مُخَالَقَةَ مَنْ خَالَقَهُ، وَ مُرَافَقَةَ مَنْ رَافَقَهُ، وَ مُجَاوَرَةَ مَنْ جَاوَرَهُ، وَ مُمَالَحَةَ مَنْ مَالَحَهُ.
قَالَ الصَّادِقُ علیه السلام فِی قَوْلِ اللهِ عَزَّوَجَلَّ: «إِنّا نَراکَ مِنَ الْمُحْسِنِینَ»، کَانَ یُوَسِّعُ الْمَجْلِسَ، وَ یَسْتَقْرِضُ لِلْمُحْتَاجِ، وَ یُعِینُ الضَّعِیفَ.
قَالَ البَاقِرُ علیه السلام: عَظِّمُوا أَصْحَابَکُمْ وَ وَقِّرُوهُمْ، وَ لَایَتَهَجَّمْ بَعْضُکُمْ عَلى بَعْضٍ، وَ لَاتَضَارُّوا، وَ لَاتَحَاسَدُوا، وَ إِیَّاکُمْ وَ الْبُخْلَ، کُونُوا عِبَادَ الله الْمُخْلَصِینَ.
عذرپذیری امام حسین علیه السلام
امام حسین علیه السلام در آداب اجتماعی و حسن معاشرت با دور و نزدیک، بلند پایه و بی نظیر بود. خصال آن حضرت، سرشار از عفو و گذشت است.
بدون تردید پیوستگی و ارتباط امام حسین (ع) با آخرین حجت الهی حضرت بقیة اللّه (ع) بسیار بارز و در خور تعمّق است؛ چرا که با بررسی ابعاد مختلف پیوند این دو حجّت الهی به خوبی چگونگی فراهم شدن بستر حاکمیّت احکام و ارزشهای الهی در سرتاسر عالم مشخص می شود. این نوشته در پی آن است که برخی از پیوستگیهای حضرت سیدالشهداء(ع) با موعود بزرگ جهانی حضرت مهدی (ع) را روشن سازد.
الف) امام مهدی (ع) از تبار امام حسین(ع)
در مجموعه روایات منقول از پیامبراکرم(ص) و ائمه اطهار(ع) بارها تصریح شده است که منجی عالم بشریت حضرت مهدی(ع) از نسل امام حسین(ع) است. از جمله روایت شده است که پیامبراکرم(ص) در یکی از روزهای آخر عمر مبارکشان در حالی که دست شان را به شانه امام حسین(ع) گذاشته بودند خطاب به دختر بزرگوارشان حضرت زهرا(ع) فرمودند:
مهدی این امت از نسل این فرزندم است. دنیا به پایان نخواهد رسید مگر این که مردی از اولاد حسین(ع) قیام کرده جهان را باعدل و داد پر سازد...1
امام صادق (علیه‌السلام) فرمودند: زمین کعبه گفت: کیست مثل من و حال‌آنکه خانه خداوند متعال بر من بناشده و مردم از اطراف‌واکناف به‌طرف من می‌آیند و حرم امن الهی قرار داده‌شده‌ام و چه فضیلت‌هایی که برای زیارت این مکان مقدس واردشده از آن جمله: حضرت علی بن الحسین علیه‌السلام فرمودند: تسبیح گفتن در مکه افضل است از خراج و مالیات که درراه خدا انفاق شود. (1)
حضرت باقر علیه‌السلام می‌فرمایند: سجده کننده در مکه به‌منزله در خون غلتیدن درراه خداست؛ در روایتی دیگر آورده‌اند که طعام خوردن در مکه به‌منزله روزه داشتن در غیر مکه است؛ و راه رفتن در مکه عبادت خداوند است؛ (2) و در ادعیه بسیاری درخواست زیارت‌خانه خدا واردشده است؛ بااین‌حال خداوند به زمین کعبه خطاب کرد: ساکت باش که فضیلت تو در برابر فضایل زمین کربلای حسین چون سوزنی باشد و اگر نبود خاک و تربت کربلا، هرگز تو را فضیلت نداده بودم و اگر کسانی که کربلا ایشان را در بردارد (حضرت سیدالشهدا و اصحابش) نبودند، تو را و آنچه تو هم‌اکنون به آن فخر می‌کنی نمی‌آفریدم؛ خداوند کربلا را بهترین زمین در بهشت قرار داده است.
کسانی ندای حسین را لبیک می‌گویند و می‌توانند «فَیَا لَیْتَنِی
کُنْتُ مَعَکُمْ فَأَفُوزَ مَعَکُم»[1] را آرزو کنند، که امروز در صحنه
باشند. «کُلّ یَوْمٍ عاشُورا»؛ هر روز عاشوراست و هر روز، صف‌بندی حق و
باطل؛ در گفته ها، نوشته ها و رفتارها، ... . همه و همه؛ چه خوب و چه بد،
هر دو خریدارانی دارند. دنیا مزرعه است و محل تجارت و کسانی به فوز و سعادت
می‌رسند که خوب زندگی کنند. «کَما تَعیشُونَ، تَمُوتُون»[2]؛ هر گونه که
زندگی می‌کنیم، آن گونه خواهیم مُرد! خوبان، خوب می‌میرند و بدان، بد.
کسی
با حسین است که در عاشورای انتخاب، خوب انتخاب کند حتی اگر به اشتباه یا
هر دلیلی در خیمة بدی باشد؛ «حُرّ» وار توبه کند و به امیر و سردار خوبی ها
ملحق شود. در برابر جذبه ها و مظاهرِ فریبنده پُست و مقام و شهوات و ...
مستحکم باشد. هیچ به ظاهر امانی را بر «امانِ حسین» ترجیح ندهد. حق شناس و
حق گرا باشد. وظیفه خود را بشناسد و در عمل به وظیفه خللی به خود راه ندهد.
امروز،
بی طرفی و غافل از خود و زمان خود بودن، حسینی بودن و مهدوی بودن نیست. در
این میان وظیفه اندیشمندان، محققان و مبلّغان و تمام مشتاقان فرهنگ حسینی
است که زمینه سازان ظهور فرزندش باشند. باید «حسینی» زیست و «مهدوی» قیام
کرد، بی‌آنکه خسته شد.
الدُّعَاةُ إِلَى دِینِ اللَّهِ سِرّاً وَ جَهْرا[3]
همراهی زائر امام توسط ملائکه
از حضرت امام جعفر صادق علیه‌السلام منقول است که: چون شخصى از خانه خود بیرون آید به عزم زیارت حضرت امام حسین علیه‌السلام به‌سوی کربلا مشایعت کنند او را از هفت‌صد ملک از بالاى سر او و زیر پاى او از جانب راست و چپ و پیش رو و پشت سر او تا او را به اهلش برسانند؛ پس چون زیارت کند آن حضرت را ندا کند او را منادى که: گناهانت آمرزیده شد پس از سر گیر عمل را؛ پس با او برمی‌گردند آن ملائکه تا داخل خانه خود شود؛ پس به او می‌گویند که: تو را به خدا سپردیم؛ پس پیوسته به زیارت او می‌آیند تا روز مردن او و بعد از مرگ او، هرروز؛ و زیارت می‌کنند حضرت امام حسین علیه‌السلام را و ثوابش از آن مرد است.
منبع:کامل الزیارات، صفحه 145؛ بحارالانوار، جلد 101، صفحه 67، روایت 59
از بزرگترین رسالتهای اندیشمندان اسلامی , ترسیم چهر های ماندگار از معصومین علیه السلام و نشان دادن الگوهای رفتاری صحیح درسیره ایشان است؛ البته باید توجه داشت برای پاسخ به چرایی انتخاب معصومین علیهم السلام به عنوان الگو رفتاری صحیح انتخاب بر اساس معیارهای متقن اسلامی – مانند معیارهایی که در بخش قبلی پژوهش به آن اشاره گردید-ملاک اصلی قرار بگیرد؛ تا به این وسیله , الگوی صحیح شناخته شود و راه برای ورود الگوی نادرست بسته بماند. انتخاب الگو بر اساس معیارهای فوق مستلزم معرفت و شناخت ابعاد وجودی الگوهاست؛ از این رو در ادامه پژوهش بر مبنای شناسایی معیارهای بانوی الگوی مسلمان به مواردی از سیره حضرت زینب علیه السلام اشاره خواهیم کرد که این معیارها در ایشان تبلود خاصی ,داشته است؛ و همین امر عاملی گردید تا از ایشان به عنوان الگوی جامع رفتارهای اجتماعی زن مسلمان یاد نمائیم.
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله:
شهادت حسین سلام الله علیه آتشی در دل مومنان در انداخته است که هرگز سرد نخواهد شد. دانشنامه امام حسین (ع) ,ج10,ص32نخستین زائر امام حسین علیه السلام
جابر بن عبد الله انصاری که از صحابه پیامبر اسلام(ص) است به عنوان نخستین زائر امام حسین (ع) شناخته می شود او در اولین چهلم شهادت امام حسین(ع) در سال 61 ه.ق به همراه عطیه عوفی به کربلا آمد و قبر امام حسین (ع) را زیارت کرد.
جابر کیست؟
