چهل سال از همبستگی و اتحاد برای داشتن انقلاب می گذرد.

نهضت عاشورا به دلیل ماهیت اسلام خواهی، اصلاح طلبی و ستم ستیزی اش همواره الهام بخش انقلابیون و حرکت های اصلاحی بوده است. انقلاب اسلامی ایران نیز از آن سرچشمه، سیراب شد و از محتوای عاشورا الهام گرفت. این الهام گیری، هم از سوی رهبر انقلاب بود و هم از ناحیه مردم. امام امت با الهام از عاشورا، روح حماسه و غیرت دینی را در کالبد مردم دمید و آنها را به حکومت اسلامی و حاکمیت ارزش های قرآنی فرا خواند.

در این فصل برآنیم، پس از بیان دیدگاه بیان گذار کبیر انقلاب اسلامی و رهبر معظم انقلاب و نیز برخی از شهیدان انقلاب درباره امام حسین علیه السلام و عاشورا، به رابطه عاشورا و انقلاب اسلامی در پیدایش پیروزی و تداوم انقلاب بپردازیم و سپس تحلیل تطبیقی از آسیب های جامعه اسلامی در زمان قیام امام حسین علیه السلام و امام خمینی رحمه الله ارائه دهیم.

عاشورا و امام حسین علیه السلام در کلام روح الله رحمه الله

- امام حسین علیه السلام با خون خود، اسلام را زنده کرد. شما به تبعیت از او، انقلاب و اسلام را ضمانت نمایید.

- عاشورا را زنده نگه دارید که در صورت زنده نگه داشتن عاشورا، کشور شما آسیب نخواهد خورد.

- درحالی که شهادت حضرت سید الشهدا علیه السلام از همه خسارت ها بالاتر بود، ولی چون او می دانست که چه می کند، کجا می رود و هدفش چیست، فداکاری کرد و شهید شد. ما هم باید روی آن فداکاری ها حساب کنیم که سید الشهدا علیه السلام چه کرد و چه بساط ظلمی را به هم زد و ما هم چه کردیم.

- این خون سید الشهدا است که خون های همه ملت های اسلام را به جوش می آورد و این دسته جات عزیز عاشورا است که مردم را به هیجان می آورد و برای اسلام و برای حفظ مقاصد اسلامی مهیا می کند.

- حسین علیه السلام ، شخصیت عظیمی است که از عصاره وحی الهی تغذیه و در خاندان سید رسل، محمد مصطفی صلی الله علیه و آله و سید اولیا، علی مرتضی علیه السلام ، و در دامن صدیقه طاهره علیهاالسلام بزرگ شده بود، قیام کرد و با فداکاری بی نظیر و نهضت الهی خود، واقعه بزرگی را به وجود آورد که کاخ ستمگران را فرو ریخت و مکتب اسلام را نجات بخشید.

- ماه محرم برای مذهب تشیع ماهی است که پیروزی در متن فداکاری و خون به دست آمده است.

- محرم، ماهی است که عدالت در مقابل ظلم و حق در مقابل باطل قیام کرده و به اثبات رسانده است که در طول تاریخ همیشه حق بر باطل پیروز شده است.

- محرم چه ماه مصیبت زا و چه ماه سازنده و کوبنده ای است. ماه محرم نهضت بزرگ سید شهیدان و سرور اولیای خداست که با قیام خود در مقابل طاغوت، تعلیم سازندگی و کوبندگی به بشر داد و راه فنای ظالم و شکستن ستم کار را به فدایی دادن و فدایی شدن دانست که خود سر لوحه تعلیمات اسلام برای ملت ما تا آخر دهر.

- اگر فداکاری پاسداران عظیم الشأن اسلام و شهادت جوان مردانه پاسداران و اصحاب فداکار او نبود، اسلام در خفقان رژیم بنی امیه، وارونه معرفی می شد و زحمات نبی اکرم صلی الله علیه و آله و اصحاب فداکارش به هدر می رفت.

 

گزیده ای از سخنان مقام معظم رهبری


زنده بودن نام و یاد امام حسین علیه السلام

هر جا فسادی باشد، امام حسین علیه السلام زنده است؛ با شیوه و عمل خود دارد می گوید که شما باید چه کار کنید. تکلیف این است. لهذا باید یاد امام حسین علیه السلام و یاد کربلا زنده باشد؛ چون یاد کربلا درس عملی را در جلوی چشم می گذارد. متأسفانه در کشورهای اسلامی دیگر، درس های عاشورا آن چنان که باید شناخته شده باشد، شناخته شده نیست در کشور ما شناخته شده بود. مردم در کشور ما، امام حسین علیه السلام را می شناختند و قیام امام حسین علیه السلام را می دانستند، روح حسینی [موجود [بود. لذا وقتی امام علیه السلام فرمود که محرم، ماهی است که خون بر شمشیر پیروز شد، امام حسین علیه السلام با عملی بزرگ، تکلیف را روشن ساخت.

ملتی که اسیر است، ملتی که در بند است، ملتی که دچار فساد سران است، ملتی که دشمنان دین بر او حکومت می کنند و زندگی و سرنوشت او را در دست گرفته اند، باید از طول زمان بفهمند که تکلیفشان چیست؟ چون امام حسین علیه السلام نشان داد که در چنین شرایطی باید چه کار کرد. با زبان نمی شود. اگر این مطلب را با صد زبان می گفت و خودش نمی رفت، ممکن نبود این پیغام، از تاریخ عبور کند و برسد. امکان نداشت. فقط نصیحت کردن و به زبان گفتن، از تاریخ عبور نمی کند. هزار جور توجیه و تأویل می کنند. باید عمل باشد، آن هم عملی چنین بزرگ، عملی چنین سخت، فداکاری با چنین عظمت و جان سوز که امام حسین علیه السلام انجام داد.


عاشورا، صحنه عبرت

عاشورا به غیر از درس، یک صحنه عبرت است. باید انسان در این صحنه نگاه کند تا عبرت بگیرد. یعنی چه عبرت بگیرد؟ یعنی خود را با آن وضعیت مقایسه کند، بفهمد در چه حال و وضعیتی است، چه چیزی او را تهدید می کند و چه چیزی برای او لازم است. این را عبرت می گویند.


عوامل اصلی گمراهی مردم در زمان امام حسین علیه السلام

عوامل اصلی این گمراهی و انحراف عمومی دو چیز است. یکی دور شدن از ذکر خدا که مظهر آن نماز است، فراموش کردن خدا و معنویت، حساب معنویت را از زندگی جدا کردن توجه و ذکر و دعا و توسل و توکل به خدا و محاسبات خدایی را از زندگی کنار گذاشتن و دوم: «و اتبّعوا الشّهوات»؛ دنبال شهوت رانی رفتن، دنبال هوس ها رفتن و در یک جمله دنیاطلبی، به فکر جمع آوری ثروت، مال و التذاذ به شهوت دنیا، اینها را اصل دانستن و آرمان ها را فراموش کردن.


امام حسین علیه السلام در سیره و اندیشه شهیدان

شهید مدرس

پدرم، سید اسماعیل، اجداد طاهرین ما را سرمشق عبرت قرار می داد و می گفت: تسلیم ناپذیری در برابر زور و ستم را از جد شهیدمان سیدالشهداء بیاموزیم. یزید بن معاویه در مقابل بیعت، به آن حضرت مال و منال فراوان و زندگی آسوده وعده داد، ولی او در راه مبارزه برای حق و حقیقت و دفاع از ایمان و حقیقت خویش، آن وعده ها را نادیده گرفت و خون پاک خود و خانواده اش حتی نوجوانان و کودکان شیرخوار خانواده را فدا کرد.

شهید چمران

ای حسین علیه السلام ! در کربلا تو یکایک شهدا را در آغوش می کشیدی، می بوسیدی، وداع می کردی. آیا ممکن است هنگامی که من نیز در خاک و خون خود می غلتم، تو دست مهربان خود را بر قلب سوزان من بگذاری و عطش عشق مرا به تو و به خدای تو سیراب کنی؟... سرورم آمده ام تا در رکابت علیه کفر و ظلم و جهل بجنگم، با همه وجود آمده ام. تاسوعاست. گروهی بزرگ از یزیدیان با توپ ها و تانک ها و زره پوش ها و ماشین های زیاد و سربازان فراوان در حرکتند. حق با باطل روبه رو شده است. دشمن، سیل آسا پیش می آید و من می خواهم مثل یکی از اصحاب تو در کربلا بجنگم.

شهید مطهری

اگر شهادت حسین بن علی علیه السلام صرفا یک جریان حزن آور می بود، اگر صرفا یک مصیبت می بود، اگر صرفا این می بود که خونی به ناحق ریخته شده و به تعبیر دیگر، صرفا نفله شدن یک شخصیت می بود، ولو شخصیت بسیار بزرگی، هرگز چنین آثاری را به دنبال خود نمی آورد. شهادت حسین بن علی علیه السلام از آن جهت این آثار را به دنبال خود آورد که نهضت او یک حماسه بزرگ اسلامی و الهی بود. از این جهت که این داستان و تاریخچه، تنها یک مصیبت و یک جنایت و ستمگری از طرف عده ای جنایت گر و ستمگر نبود، بلکه یک قهرمانیِ بسیار بسیار بزرگ از طرف همان کسی بود که جنایت ها را بر او وارد کردند.

شهید آوینی

خون حسین علیه السلام و اصحابش، کهکشانی است که بر آسمان دنیا راه قبله را می نمایاند. بگذار اصحاب دنیا ندانند، کرم لجنزار چگونه بداند که بیرون از دنیایی که او تن می پرورد، چیست؟ زمین و آسمان او همان است و اگر او را از آن لجنزار بیرون کشند، می میرد. امت محمد صلی الله علیه و آله را آن روز جز حسین علیه السلام ملجأ و پناهی نبود. چه خود بدانند و چه ندانند، چه شکر آن نعمت بگزارند و چه نگزارند. واقعه عاشورا، دروازه ای از نور است که آنان را از ظلم آباد یزیدیان به نورآباد عشق رهنمون می شود... اگر نبود خون حسین علیه السلام ، خورشید سرد می شد و دیگر در آفاق جاودانه شب نشانی از نور باقی نمی ماند ... حسین، چشمه خورشید است.


رابطه عاشورا و انقلاب اسلامی

بررسی ادبیات سیاسی رایج در روند انقلاب اسلامی، شعارها، سخنرانی ها، بیانیه های انقلابیان و رهبران نهضت نشان می دهد که از میان عناصر مذهبی، فرهنگ عاشورا و نهضت امام حسین علیه السلام در این زمینه نقش بسزایی ایفا کرده است. این بحث از دو محور قابل بررسی است:

1. اثرگذاری فرهنگ عاشورا بر پیدایش انقلاب اسلامی

الف) اثرگذاری بر اهداف و انگیزه انقلابیان

هدف و انگیزه مردم ایران از انقلاب اسلامی، نابودی ستم، استبداد و استکبار جهانی و برپایی حکومت عدل الهی و اجرای احکام اسلام به عنوان معروف و جلوگیری از وابستگی به اجانب و بیگانگان به عنوان منکر بود. اینها همان انگیزه و هدف امام حسین علیه السلام از قیام عاشورا بود. اگر یزید بن معاویه، تجاهر به فسق و فجور داشت، خاندان پهلوی نیز همان گونه عمل کردند. امام راحل رحمه الله درباره تأثیر عاشورا بر اهداف و انگیزه های انقلاب اسلامی می فرماید: «حضرت سیدالشهدا علیه السلام به همه آموخت که در مقابل ظلم و ستم در مقابل حکومت جائر چه باید کرد».

ب) اثرگذاری بر رهبری انقلاب

وجود رهبری حسین گونه همچون امام خمینی رحمه الله یکی از مهم ترین اثرگذاری های نهضت عاشورا در پیدایش انقلاب اسلامی بود. مردم ایران، صلابت، شهامت، شجاعت، قاطعیت، سازش ناپذیری، و روح حماسی امام حسین علیه السلام را در شخصیت امام خمینی رحمه الله متجلی می دیدند و شرایطی را که امام حسین علیه السلام برای رهبر و حاکم جامعه اسلامی توصیف می کرد، در او می یافتند. شعار «خمینی، خمینی، تو وارث حسینی»، مبیّن این امر است.

ج) اثرگذاری بر شیوه مبارزه

در فرهنگ مکتب های مادی نباید مشت به نبرد با درفش برود، ولی مردم ایران تحت تأثیر نهضت عاشورا، روحیه شهادت طلبی امام حسین علیه السلام و اصحابش را در خاطره ها تکرار کردند. امام خمینی رحمه الله می فرماید: «کیفیت مبارزه کردن ـ اینکه قیام در مقابل یک حکومت قلدی که همه جا را در دست دارد، با یک عده محدود باید چطور باشد ـ حضرت سیدالشهدا به ملت آموخته است». تأثیر فرهنگ مبارزه در عاشورا آن چنان زیبا در بیان امام خمینی رحمه الله جلوه کرد که با شکوه تمام فرمود: «خون بر شمشیر پیروز است».

د) اثرگذاری از طریق زمان ها و مکان های عزاداری

زمان های عزاداری امام حسین علیه السلام و مکان های عزاداری از قبیل مساجد، تکایا و خیمه های عزاداری امام حسین علیه السلام ، مهم ترین زمان ها و مکان ها برای فعالیت نیروهای انقلاب و بیداری مردم از مفاسد حکومت پهلوی و سازمان دهی آنان برای راه پیمایی و فعالیت های انقلابی به شمار می آمد. اساسا در سال های اوج گیری انقلاب اسلامی، در تاسوعا و عاشورای حسینی، به کلی پایه های اساسی رژیم ستم شاهی، می لرزید.


2. اثرگذاری فرهنگ عاشورا در پیروزی انقلاب اسلامی

با مرور دوره های سرنوشت ساز در پیروزی انقلاب اسلامی درمی یابیم که نقطه آغازین آنها، ایام عزاداری امام حسین علیه السلام و با الهام از آموزه های نهضت عاشورا بوده است:

الف) قیام 15 خرداد که نقطه عطفی در تاریخ انقلاب شمرده می شود، به دنبال سخنرانی شدید اللحن امام خمینی رحمه الله در بعد از ظهر عاشورا؛ یعنی 13 خرداد 1342 به وقوع پیوست.

ب) 17 شهریور نیز یکی از برهه های مهم انقلاب بود که تحث تأثیر عاشورا و فرهنگ آن شکل گرفت. امام خمینی رحمه الله می فرماید: «هفده شهریور، مکرر عاشورا و میدان شهدا، مکرر کربلا و شهدای ما مکرر شهدای کربلا و مخالفان ملت ما، مکرر یزید و وابستگان او هستند».

ج) اعلامیه تاریخی امام خمینی در روز 21 بهمن 1357 مبنی بر شکستن کودتا و حکومت نظامی رژیم، نوعی حماسه عاشورایی به شمار می رفت. مردم تحت تأثیر این اعلامیه و فرمان حسین زمان خویش به خیابان ها ریختند و توطئه رژیم را در هم شکستند.


3. اثرگذاری فرهنگ عاشورا بر حفظ و تداوم انقلاب اسلامی

فرهنگ عاشورا نه تنها عامل پیدایش اصل انقلاب و زمینه ساز پیروزی آن در مراحل گوناگون بود، بلکه همین فرهنگ، عامل اساسی حفظ و تداوم انقلاب اسلامی به شمار می رفت.

اگر انقلاب بخواهد تداوم یابد، روحیه شهادت طلبی، آزادگی و شرف، عزت نفس و مبارزه با ستم باید در عرصه های مختلف سیاست خارجی و داخلی حاکم باشد. امام خمینی رحمه الله می فرماید: «این محرم را زنده نگه دارید. ما هرچه داریم از محرم است».


آسیب های جامعه اسلامی در عصر امام حسین علیه السلام


1. آسیب های اعتقادی و مذهبی

بررسی نحله های فکری و اندیشه های دینی نشان می دهد که مهم ترین علل انحطاط و سقوط جامعه اسلامی پس از رحلت پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله ، برداشت نادرست از دین و فهم غلط معارف اسلامی بوده است. چنین امری سبب شد کسانی به مسند خلافت دست یابند که دین را وسیله توجیه حکومت و اهداف فردی و قومی خویش می دانستند و برای توجیه حکومت خود به ترویج نوعی اندیشه تقدیری و جبرگرایانه می پرداختند. بنابراین، هرگونه اعتراض و انتقاد علیه وضع موجود و حکومت اموی انتقاد و اعتراض به قدرت و مشیت الهی است. امام حسین علیه السلام با قیام خود، اولین اعتراض را به اندیشه دینی رایج در جامعه زمان خود وارد می کند.

پیش از انقلاب اسلامی نیز جامعه در زمینه عقاید الهی و مذهبی دچار آسیب های جدی بود. برداشت های دینی رایج به گونه ای بود که دین به هیچ یک از امور سیاسی، اجتماعی و فرهنگی جامعه کاری نداشت و تنها امری بود که به برخی از عبادت ها و اعمال فردی ختم می شد. چنین برداشتی از دین به وسیله حکومت های باطل در میان مردم رواج یافته بود که به نظریه «جدایی دین از سیاست» می انجامید.

رواج این اندیشه به دلیل اینکه هرگونه مسئولیت اعتقادی و اجتماعی را از افراد سلب می کرد، با روحیه تسامح و راحت طلبی نیز سازگاری داشت.


2. آسیب های سیاسی و اجتماعی

پس از رحلت پیامبراعظم صلی الله علیه و آله ، معیارها و ضوابط اسلامی از نظر سیاسی و اجتماعی تحت الشعاع ارزش های قومی و نژادی قرار گرفت. بدین ترتیب، مهاجر بر انصار و قریش بر غیرقریش ترجیح داده شد و شایستگی افراد در تصاحب مناصب سیاسی و اجتماعی فراموش شد.

معاویه بر خلاف خلفای پیشین، حکومت سلطنتی پر تجملاتی ایجاد کرده و تصمیم گرفته بود حاکمیت اسلامی را برای خاندان بنی امیه، موروثی گرداند و بر خلاف سیره پیامبراعظم صلی الله علیه و آله و خلفای پس از او، پسرش یزید را که هیچ گونه شایستگی نداشت، به جانشینی خود منصوب کرد.

در حکومت موروثی شاهنشاهی، سلطه بیگانگان نیز بر سر مردم سایه انداخته بود و حق و حقوق محرومان جامعه پای مال می گشت.


3. آسیب های اقتصادی

امام حسین علیه السلام پس از پنجاه سال که از رحلت پیامبر می گذشت، با جامعه ای کاملاً نابرابر روبه رو بود که در آن، از یک سو، قریش و وابستگان به دستگاه خلافت به ویژه بنی امیه به ثروت های کلان دست یافته بودند و از سوی دیگر، مردم در فقر و محرومیت به سر می بردند. به این ترتیب، نوعی از اشرافیت معنوی، معیاری شد برای کسب ثروت و مال بیشتر و ایجاد اشرافیت مادی. پس از آن، طبقه جدیدی از ثروتمندان و اشراف با رنگ و لعاب اسلامی در جامعه به وجود آمدند و اصل عدالت اجتماعی در معرض تهدید قرار گرفت. اگرچه عوامل متعددی در سقوط ارزش ها و معیارهای اسلامی در جامعه نقش داشتند، ولی هیچ یک از آنها به اندازه رواج روحیه دنیاطلبی و رغبت به مال اندوزی مؤثر نبوده است.

ایجاد هسته های سرمایه داری در ایران به وسیله نظام شاهنشاهی نیز سبب شد تا وابستگان به دربار و دست نشاندگان شرکت های چندملیتی با استفاده از پول نفت به ثروت های کلان دست یابند و به این وسیله به چپاول ثروت ها و استثمار اقشار ضعیف جامعه بپردازند.


4. آسیب های فرهنگی و اخلاقی

پس از رحلت رسول اکرم صلی الله علیه و آله با بازگشت فرهنگ بدوی و هواهای نفسانی، دوباره روحیه برتری جویی و مال اندوزی و راحت طلبی بر جامعه اسلامی چیره شد. هنگامی که بنی امیه حاکمیت یافتند، به تدریج، ارزش ها و اصول اخلاقی اسلام از جامعه حذف شد و قیام امام حسین علیه السلام وقتی آغاز شد که امویان آشکارا به هتک حرمت های الهی می پرداختند.

حکومت فاسد و وابسته شاهنشاهی نیز با توجه به نوعی از خودباختگی فرهنگی و فرنگی مآبی که دچار آن شده بود، به تخریب ارزش های اخلاقی و فرهنگی جامعه پرداخت و جامعه را لهو و لعب و هرزگی فراگرفته بود.


انقلاب اسلامی، الهامی از قیام امام حسین علیه السلام


1. اصلاح اندیشه دینی و تغییر نگرش مردم نسبت به دین

صلاح و فساد هر جامعه به صلاح و فساد اندیشه دینی در آن جامعه مربوط می شود. از آنجا که جامعه اسلامی در زمان امام حسین علیه السلام دچار نوعی نگرش سطحی نسبت به دین شده بودند، امام حسین علیه السلام ، به عنوان مظهر اسلام محمدی با قیام خود می خواست تا بر تفسیرها و برداشت های رایج از دین، خط بطلان کشد و از شیوه امر به معروف و نهی از منکر به اصلاح دین جدش بپردازد؛ زیرا یقین داشت امر به معروف و نهی از منکر هنگامی که مبتنی بر فهم صحیح از دین باشد و از سیره نبوی و علوی؛ یعنی معیارهای خالص اسلام سرچشمه بگیرد، جامعه را از حالت سکون و ایستایی خارج می سازد.

امام خمینی رحمه الله نیز به پیروی از مکتب آرمانی سیدالشهدا علیه السلام ، اصلاح اندیشه های دینی را سرلوحه نهضت اسلامی قرار داده بود و با رد مسئله جدایی دین از سیاست، برداشت های غلط و رایج از دین را زدود و اسلام را دین اجتماعی معرفی کرد که باید در عرصه های گوناگون سیاسی، اجتماعی و اقتصادی متجلی گردد.


2. نفی سازش با حکومت جور

سکوت در مقابل حکومت باطل و بی اعتنایی نسبت به وضع موجود جامعه، به نهادینه شدن و ثبات هرچه بیشتر معیارها و ارزش های ضددینی می انجامد و به قدرت های جابر، مشروعیت اجتماعی و سیاسی می بخشد. هنگامی که معاویه برخلاف سیره رسول اللّه از امام برای خلافت موروثی خاندان بنی امیه و جانشینی فرزندش یزید بیعت خواست، با مخالفت ایشان روبه رو شد و محال است شخصیتی که اسوه اسلام محمدی است، به چنین ذلتی تن دهد و بر اسلام تقلبی، مهر تأیید نهد. امام خمینی رحمه الله نیز با پیروی از امام حسین علیه السلام ، در مقابل حکومت جور، همه مصیبت ها را تحمل کرد و با ایستادگی و سازش ناپذیری خود، مشروعیت اجتماعی و سیاسی نظام شاهنشاهی را زیر سؤال برد.


3. اهمیت دادن به نقش مردم

امام حسین علیه السلام برای نقش مردم و مشارکت آنها در قیام اسلامی اهمیت ویژه ای قائل بود. دعوت مردم کوفه از امام حسین علیه السلام را می توان پدیده ای اجتماعی دانست که از قیام امام ناشی شد و در شکل و هیأت قیام تأثیر داشت. امام برای اتمام حجت به طرف آن شهر حرکت کرد تا به ندای مردم که ایشان را به یاری طلبیده بودند، پاسخ گفته باشد.

در قیام تاریخی ایران علیه حکومت پهلوی نیز مشارکت مردم نقش تعیین کننده ای داشت. امام خمینی رحمه الله ، با الهام از انقلاب حسینی و با پشتوانه آگاهانه مردم، در راه اصلاح جامعه قدم گذاشته و با پشتوانه مردم، در برابر طاغوت ایستاد.


4. تشکیل حکومت اسلامی

اسلام، دین جامعی است و اجرای اصول اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی آن بدون تشکیل حکومت ممکن نیست. برخی از علمای اسلام بر این عقیده اند که مهم ترین انگیزه امام حسین علیه السلام از انجام این قیام، ایجاد حکومت اسلامی بوده است.

امام خمینی رحمه الله نیز با پیروی از سیره امام حسین علیه السلام ، تشکیل نشدن حکومت حق را از مهم ترین و ریشه دارترین آسیب های جامعه اسلامی می دانست و بهترین راه تصحیح جامعه از نظر ایشان این بود که «توده های آگاه وظیفه شناس و دین دار اسلامی متشکل شده، قیام کنند و حکومت اسلامی تشکیل دهند».


5. تبیین و احیای ارزش های اسلامی

اسلام، در بردارنده ارزش ها و هنجارهایی است که در صورت اشاعه آنها، اعضای جامعه از درون متحول می گردند و هر یک از اعمال فردی و اجتماعی آنها، معانی خاص و شیوه های ویژه ای پیدا می کنند.

 

قیام امام حسین علیه السلام در سال 60 هجری، نمایشگاه این ارزش های متعالی بود و فرزند پیامبر، با چنین نهضتی، پویایی و تحرک آفرینی دین حضرت محمد صلی الله علیه و آله را برای همیشه در تاریخ ثبت کرد.

امام خمینی رحمه الله نیز با اقتدا به امام حسین علیه السلام توانست به احیای این ارزش ها در جامعه اسلامی بپردازد. برخی از این ارزش ها عبارتند از:

- ایمان به جهاد فی سبیل الله و احیای روحیه مجاهده و مبارزه

- احیای روحیه شهادت طلبی «و لاتحسبن الذین قتلوا...»

- مقاومت و پشتکار و پایداری در مبارزه «فاستقم کما امرت»

- احیای روحیه آزادگی و ذلت ناپذیری «هیهات منا الذلة»

- شجاعت و شهامت و پرهیز از مصلحت اندیشی و راحت طلبی

- احیای روحیه برادری و برابری

- احیای امر به معروف و نهی از منکر و دیگر امور عبادی مثل: نماز، روزه، دعا

- احیای جنبه های اخلاقی، مروت، ایثار و... .


عاشورا و دفاع مقدس

آنچه سبب می شد سیل نیروی عظیم انسانی به جبهه های جنگ تحمیلی سرازیر می شود و فتح الفتوح ها بیافریند، می آفرید درس های آموخته شده از کربلا و مکتب شهادت بود. فرهنگ عاشورا و الهام از اسوه های کربلایی، حتی در وصیت نامه ها، پیشانی بندها، شعارها، سرودها، نوحه ها، تابلوهای جبهه، رمز عملیات و مجالس ختم شهیدان متجلی بود. عبارت هایی مانند: مسافر کربلا، زایر کربلا، یا زیارت یا شهادت، هیهات منا الذله، کل یومٍ عاشورا، یااباعبدالله و... همیشه زینت بخش پیشانی بندهای رزمندگان بود.

هم چنین نام گذاری برخی از عملیات ها از نهضت عاشورا الهام گرفته شده بود. عملیات محرم، مسلم بن عقیل، عاشورا، ثارالله، کربلای یک تا ده و... از این نمونه هاست. انقلاب اسلامی ایران و دفاع مقدس در اهداف، انگیزها، شیوه مبارزه، روش های دفاع، روحیه مردم و شهادت طلبی الهام گرفته از عاشوراست و تا پایان نیز به این فرهنگ وفادار می ماند.

 

محورهای پیشنهادی در زمینه اثرگذاری فرهنگ عاشورا و نمودهای عینی آن بر نهضت امام خمینی رحمه الله

1. اثرگذاری سیاسی

الف) پیوند دین و سیاست

ب) اطاعت از رهبری

2. اثرگذاری اجتماعی

الف) اصلاح اجتماع

ب) اجرای عدالت اجتماعی و مبارزه با منکرات

3. اثرگذاری فرهنگی

الف) آزادگی و کرامت انسان ها

ب) نماز اول وقت

4. اثرگذاری اخلاقی

الف) اخلاص

ب) فداکاری در راه حفظ اسلام

ج) شجاعت

 

محورهای پیشنهادی در زمینه توطئه های دشمنان اسلام و انقلاب برای منحرف کردن جامعه امروز

- ایجاد شبهه در اصول مسلّم انقلاب اسلامی مانند ولایت فقیه

- رواج شک و تردید نسبت به خدا، دین و احکام اسلامی

- تهاجم فرهنگی علیه مقدسات دینی و ارزش های اسلامی؛ کم رنگ کردن امربه معروف و نهی از منکر

- تلاش برای گسترش فساد و رواج زمینه هایی برای نابودی طیبات و جای گزینی خبایث

- تهدید وحدت اسلامی و دامن زدن به اختلاف های داخلی و جناح بندی های سیاسی

- زیر سؤال بردن اصول مسلّم قانون اساسی

ـ راه های مقابله با توطئه دشمنان در جامعه امروز با الهام گیری از واقعه عاشورا

1. گسترش تعلیم و تربیت دینی و تعمیم تبلیغات مذهبی

2. ایجاد روحیه گذشت و جانبازی در راه دین

3. گسترش و نهادینه سازی عنصر بصیرت

4. احیای فریضه امر به معروف و نهی از منکر

5. پای بندی و وفاداری به ولایت فقیه

6. استفاده از تمام وسایل ارتباط جمعی در تبلیغ دین


منابع پیشنهادی در زمینه عاشورا و انقلاب اسلامی

1. مجموعه مقالات کنگره بین المللی امام خمینی رحمه الله و فرهنگ عاشورا (دفتر اول - سوم)

تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی رحمه الله ، چاپ اول، 1375-1374، 433+433+413 صفحه.

2. گزیده انقلاب اسلامی و ریشه های آن

عمید زنجانی، عباس علی، کتاب طوبی، تهران، 1374، چاپ پنجم، 375صفحه.

3. دیدگاه ها و مجموعه مصاحبه ها به مناسبت [اولین] کنگره بین المللی امام خمینی رحمه الله و فرهنگ عاشورا(دفتر اول و دوم)

تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی رحمه الله ، چاپ اول، 1375-1374، 278+296صفحه.

4. فرهنگ عاشورا - شباهت جویی به جنگ های های صدر اسلام (عوامل معنوی و فرهنگی دفاع مقدس3)

سنگری، محمد رضا، عبدالهی، مهدی، قم، مرکز تحقیقات اسلامی سپاه، قم، چاپ اول، 1380، 343 صفحه.

5. قیام عاشورا در کلام و پیام امام خمینی رحمه الله

تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی رحمه الله ، چاپ پنجم، 1376، 111صفحه.